Allemaal in de file in 2030

Kranten berichten dat het Federale Planbureau berekende dat we nu samen zo'n 112 miljard kilometer rijden. Dat zou met 17 procent toenemen tegen 2030. Files op komst dus. Vooral het groeiende vrijetijdsverkeer én het vrachtvervoer naar België zijn de oorzaak. Vrijetijdsverkeer wordt al langer onderschat. Vaak gaat men er van uit dat het fileverkeer woon-werkverkeer is maar het Onderzoek VerplaatsingsgGedrag (OVG) Vlaanderen 2 gaf aan dat werken, onderwijs volgen of zakelijk bezoek maar 29% van de verplaatsingen generen. (Zie ook de figuur uit OVG2.)

Het planbureau rekent dan vooral op het effect van de vergrijzing. Waardoor we meer rondrijden voor vrije tijd, boodschappen, vakantie (+22%). Er komen dus steeds meer gepensioneerden op de weg zeg maar. Dr. Ir. Chris Tampère van de onderzoekseenheid Verkeer en Infrastructuur van de KULeuven voorspelt dat we in 2030 van 's morgens tot 's avonds in de file zullen staan.

Wat horen we dus weer opnieuw opduiken: extra wegen aanleggen om de mobiliteit te garanderen en de economie draaiende te houden… Als we de problemen willen verschuiven naar de volgende generatie, dan moeten we dat zeker doen.

Meer wegen aanleggen, ook gekend als betonmanagement, is het klassieke antwoord op de toename van de vraag naar autoverkeer. We weten ondertussen dat dit grenzen heeft: ecologische, ruimtelijke en financiële. Gezien die grenzen én het feit dat we het aanbod onmogelijk zo snel zullen laten kunnen groeien als de vraag is het gewoon niet meer haalbaar om met nieuwe wegen het probleem op te lossen. Het enige dat we ermee bereiken is dat we het ogenblik van verzadiging enkele jaren verschuiven.

Hoe komt het dat nieuwe wegen geen duurzame oplossing zijn?

• Ten eerste omdat nieuwe infrastructuur automatisch leidt tot nieuwe klanten: tijdelijk gaat alles beter, vlotter, goedkoper en dat trekt gegadigden aan, tot het weer vol loopt. Verkeer is geen statisch iets: meer aanbod zorgt nu eenmaal voor meer verkeer.
  
• Ten tweede omwille van de onderdrukte vraag. Daar waar het al druk is, zijn al een deel gebruikers andere wegen gaan zoeken: een andere route, een ander vervoersmiddel of een ander tijdstip. Die komen terug zodra het terug loont om die auto op dat moment via die route te volgen.
  
• Ten derde, en dat is het perverse van de zaak, is het zo dat een verkeersinfrastructuur niet alleen de ruimtelijke ordening volgt maar die ook vorm geeft. Dat kan leiden tot een nieuwe suburbanisatie, het wegzuigen van mensen uit de stedelijke invloedssfeer. Als de auto het dominante vervoersmiddel blijft zal dat duidelijk te merken zijn aan de omgeving.

Is de file een probleem? Uiteraard voor wie er in staat, voor de economie, voor het milieu, voor de omgeving, … Maar is de file het probleem, of is de file eerder het symptoom? En waarover gaat het dan? Het aantal stilstaande voertuigen of drie keer stilstaan voor een verkeerslicht? Files op de autosnelweg of op de onderliggende wegen? We horen er vooral over op de autosnelwegen maar het probleem is op de onderliggende wegen wellicht groter en problematischer omdat daar ook dikwijls een woonfunctie is. De structurele files geven alleszins aan dat er iets mis is met ons verkeers- en vervoerssysteem. Maar eigenlijk moet men die congestie vooral zien als een thermometer die zegt dat er iets aan de hand is. Dan moet men niet werken aan de gevolgen maar vooral aan de oorzaak. En elke dokter weet dat symptoombestrijding op termijn geen goede zaak is. Files oplossen is leuk, maar het mag nooit een doelstelling zijn.

Hier zit een belangrijke taak weggelegd voor het beleid maar ook voor ons, als burger. Wie geen alternatief heeft zal noodgedwongen in die file moeten staan. Van werk veranderen of een andere woning zoeken doe je niet op één-twee-drie. Concreet betekent dit bijvoorbeeld dat in de toekomst de verplaatsingstijdfactor voor het openbaar vervoer in vergelijking met de auto (Vf-factor) moet verbeteren. Een vrije busbaan bijvoorbeeld is dan interessant omdat de busgebruikers voorbij de file vliegen. Ook hier moet men niet overdrijven, wie in het mooie maar slechts met de auto bereikbare groen wil gaan wonen, moet niet komen klagen dat er geen bus voor de deur stopt. Basismobiliteit is geen synoniem voor een maatschappij die de kosten moet betalen van individuele keuzes. Beleid en eigen verantwoordelijkheid gaan hier hand in hand.

Geen korte blog, ik weet het. De file is dat ook niet.

U bent in beeld

De kabinetten van de Vlaamse ministers Kathleen Van Brempt en Hilde Crevits kondigden aan dat er de komende 2 jaar op 40 locaties flitspalen geplaatst zullen worden in Vlaanderen. De kranten brengen het nieuws en in een mum van tijd zijn de onlinefora vol van mensen die tegen zijn. Geldklopperij. Pestpalen.

De publieke opinie tegen? Het is het topje van de ijsberg: een minderheid roept, maar het is wel deze minderheid die we zien. De meeste mensen hechten belang aan verkeersveiligheid. Volgens een recente rondvraag keuren de meeste Belgen hard rijden af. Veiliger verkeer, dat is wat flitspalen voor een deel aanleveren. Ze zijn een middel in het handhaven van de snelheidsbeperkingen. Onaangepaste snelheid is een van de belangrijke oorzaken (naast onder meer alcohol) van ongevallen. Flitspalen zorgen voor verminderde snelheid. Globaal genomen neemt het aantal ongelukken dan ook af door flitscontroles. En gezien elk mensenleven de moeite waard is, zijn we blij dat flitscamera’s levens redden.

Mobiel 21 is voor. Maar niet zonder meer. Dat flitspalen helpen en hun nut hebben is één. Maar er moet nog steeds werk gemaakt worden van een mobiliteitscultuur die duurzaam veilig is. Snelheid minderen aan een flitspaal om dan 1 km verder als een gek door te vlammen kan daarbij niet de bedoeling zijn. Gedragsverandering en bewustwording zijn cruciaal. Niet de paal maar de mens is de kern van deze zaak. Bovendien is snelheid ook van belang in de bebouwde kom. Flitspalen zijn daar beperkt nuttig. Een aangepast wegbeeld in relatie tot de ruimte en gebruik van die ruimte zijn essentieel. De weg aanleggen, flitspalen … het kost miljoenen. En hoe groot was het budget ook alweer dat naar mobiliteitseducatie ging?

Mobiliteitsmanagement en klimaatverandering

Kan mobiliteitsmanagement een ernstige impact hebben op klimaatverandering?

Een moeilijke vraag. Deze opgave kregen we echter voorgeschoteld vanuit de organisatoren van ECOMM 2008 – 11th Annual European Conference On Mobility Management – die volgende week zal doorgaan in Londen.

We houden het antwoord nog even voor ons. Op donderdag 5 juni zullen ondergetekende en collega Jan Christiaens immers het debat openen in de sessie "Side of the room debate". Samen met de andere congresgangers zullen we dan onze sterkste probleemoplossende capaciteiten aanspreken om een antwoord te bieden op de vraag. Wie zin heeft komt meedoen! Of kan hier een bericht achterlaten.

Bedankt voor de staking

Zo geeft een reiziger aan.

“Het was immers maanden geleden dat we nog zo vlot naar het werk / naar huis konden rijden.”

De ochtendspits begon gisteren een half uur vroeger, maar was niet drukker dan gewoonlijk. ’s Avonds waren er tijdens de spits zelfs minder files dan op een gewone werkdag. Rond 17u30 stond er in totaal 68 kilometer file op de Belgische autosnelwegen, ongeveer de helft van op gewone werkdagen. Niet de verwachte monsterfile dus. Veel mensen kozen dan ook om thuis te werken, een dag verlof te nemen of te carpoolen. Een enquête op de website van Gazet van Antwerpen gaf volgende cijfers aan (zie figuur). Het gaat hier om mensen die de files proberen te vermijden, zij die afwijken van hun normale doen.

Bron: GVA online

Het is pervers om te concluderen dat het zonder de trein beter gaat. Zij die er in zaten kenden vaak wel vlotter verkeer dan anders. Niet dankzij de trein maar ondanks de trein. Zo ontdekken we als reizigers een positief kantje aan deze staking: flexibiliteit in de werkuren, thuiswerken, carpoolen, meer fietsen en de bus op kunnen bijdragen aan een duurzame en leefbare mobiliteit!

De trein hoort daar ook bij, ook al was die gisteren afwezig. Dus, liefste mensen van den ijzeren weg, in het bijzonder de vakbonden, als jullie volgende keer acties kiezen, denk dan aan opties die reizigersvriendelijk zijn, zoals de veelgenoemde betaalstaking. Zij die al kiezen voor de trein zullen tevreden zijn, de twijfelaars zullen een van hun redenen om te twijfelen verliezen.

Chaos verwacht door spoorstaking

Ja, de trein is altijd een beetje reizen. Behalve dan als er een treinstaking is. Of zelfs vooral dan, want plots moeten velen een alternatief zoeken. Voor de korte afstanden kan je fietsen. Triatleet Rutger Beke (zie foto) demonstreerde dit al tijdens onze ‘Korterittencontract’ campagne.

Maar wat doe je met de lange afstanden? In eigen huis hebben we vandaag een bijeenkomst van ‘LINK - The European Forum on Intermodal Passenger Travel’. Intermodaliteit dus. In een intermodale verplaatsing wordt van meer dan één type vervoermiddel gebruik gemaakt, bijvoorbeeld met de fiets of de auto naar het station rijden en dan verder met de trein. Om dat concept te promoten en te verbeteren hebben we vreemd volk over de vloer uit Nederland, Duitsland, Frankrijk en Zweden. Velen van hen zouden normaliter (deels) met de trein gekomen zijn. Omwille van de treinstaking hebben ze toevlucht genomen in een lange autorit, het huren van een wagen in Brussel en carpoolen. Want ze willen ook nog teruggeraken. Als de file hen niet opslokt.

De auto blijkt immers geen alternatief te zijn: Maarten Matienko van de automobilistenvereniging VAB schat dat de ochtend- en avondspits van 6u30 tot 11u of misschien zelfs 12u en van 16u tot makkelijk 21u zal duren. Tip van de dag is dus ‘blijf thuis’. Vakantie of telewerken. Maar niet iedereen heeft die optie. Verschillende bedrijven en werknemers komen daardoor in de problemen. Het stakingsrecht is er met rede, en het is in een democratie een belangrijk recht, maar als de overheid duurzame mobiliteit goede kaarten wil toedelen is de minimale dienstverlening een must voor de essentiële openbare dienst die het treinverkeer is.

Zo'n Sorry Pas van de NMBS, een doekje voor het bloeden...

Mobiel 21 blogt...

Jawel, Mobiel 21 snijdt een nieuw kanaal aan om onze standpunten en meningen publiek te maken. We krijgen vaak de vraag of we over iets een mening hebben. Soms hebben we dat. Soms ook niet. We zullen ons voortaan blogsgewijs ventileren.

Burgers, organisaties, overheden, pers… u hebt hierbij een nieuw platform waarbij we aangeven wat er ons opvalt in de dagdagelijkse mobiliteit. Al blijft onze hoofdwebsite www.mobiel21.be uiteraard een vaste waarde.