Ruimtelijke (wan)orde?

De Vlaming en zijn baksteen, het is een wereldberoemd fenomeen. Wie al eens door het Vlaamse (platte)land rijdt kent ze wel: de fermettes, de pastoriewoningen, gerenoveerde vierkanthoeves, haciënda-achtige bouwsels, villa’s en kasteeltjes, … Wie hetzelfde al eens per spoor doet kent ook de achterzijde van Vlaanderen: veranda’s, koten en koterijen, pergola’s, vijvers, patio’s, het voetbalveldbrede gazon, … Wie de uitdaging aangaat om met de fiets of al wandelend Vlaanderen te doorkruisen, heeft het steevast over lintbebouwing, gebrek aan open ruimte, verkeersdrukte, onveilige oversteekplaatsen, geraas van autostrades en steenwegen, enz … Is ruimtelijke rommeligheid een onderdeel van onze cultuur?

Vandaag blijkt de Vlaamse volksgeest rijp voor een ommezwaai. Volgens de voorlopig resultaten van een enquête van de Vlaamse overheid bij duizend Vlamingen is twee op de drie akkoord met een strakkere ruimtelijke ordening. Verder zou zelfs negen op tien tegen het idee zijn dat iedereen overal moet kunnen bouwen. 77% van de respondenten is overigens ook te vinden voor winkels, werk- en sportgelegenheid op fiets- of wandelafstand. Over de uiterlijke kenmerken willen Vlamingen dan weer geen compromissen sluiten. Iets meer dan de helft zegt volledig zelf te willen beslissen hoe hun woning er moet uitzien.

De enquête komt niet uit de lucht gevallen. De Vlaamse Regering werkt aan een nieuw Beleidsplan Ruimte Vlaanderen. Dat is broodnodig. Vlaanderen kreunt onder bevolkingsdruk, druk op openbare ruimte, druk op het wegennet, druk op openbaar vervoer, … Verandering van koers is noodzakelijk. Het toekomstbeeld dat men voor ogen heeft is er een waar Mobiel 21 alvast kan achterstaan. Compacte huizen, energiezuinig, op fietsafstand van winkels, bedrijven en recreatie, voldoende openbaar groen in de buurt, … Het is een schets van Vlaanderen anno 2050. Morsen met ruimte, verstedelijking van het platteland, urban sprawl, lintbebouwing: het zal allemaal tot het verleden behoren in 2050. Althans, dat is de bedoeling.

Dat je in een toekomstplan over ruimte veel over mobiliteit leest, is niet toevallig. De link tussen beide is overduidelijk. Mobiel 21 vraagt dan ook dat beide bevoegde ministers, Crevits voor mobiliteit en Muyters voor ruimtelijke ordening, elkaar eens diep in de ogen kijken. Het op stapel staande Mobiliteitsplan Vlaanderen moet maximaal afgestemd worden op het Beleidsplan Ruimte en vice versa. Alvast een paar vragen die beide ministers elkaar zouden kunnen stellen: als men resoluut kiest voor nabijheid als leitmotiv, hebben monsterinvesteringen zoals voor de Antwerpse of Brusselse Ring dan wel zin? Of moet tenminste de schaal ervan niet herbekeken worden? Wil Vlaanderen nog VIA zijn als we kiezen voor openbaar groen, leefbare woonomgevingen en verblijfsgebieden? Wat doen we met de witte vlek op de Vlaamse kaart die Brussel heet? Groene bereikbaarheid van de Kempen en Noord-Limburg in plaats van missing links aan te leggen?

Het wordt een warme zomer. Of een interessante. Mocht u van het tweede overtuigd zijn, Mobiel 21 houdt u graag op de hoogte. Tot 28 mei kan u de lopende enquête over het Beleidsplan Ruimte nog invullen op de website van RWO. De enquête over het Mobiliteitsplan Vlaanderen vindt u dan weer terug op de website Mobiel Vlaanderen. Twee plannen, twee websites: Kafkaiaanse rommeligheid zit toch een beetje in onze genen precies.