Gratis parkeren: de kers op de taart?

Moeten winkelsteden betalend parkeren afschaffen? Dat was de vraag die Hautekiet vanochtend voorschotelde aan zijn luisteraars. Aanleiding was een uitspraak van Unizo, die stelde dat parkeren in kleine winkelsteden fors goedkoper of gratis moet worden om de concurrentie met shoppingcentra, baanwinkels of online winkels aan te kunnen.

Iedereen Bilzen achterna?
In een artikel van Het Belang van Limburg op 13 februari getuigt schepen van Economie Bruno Steegen van de stad Bilzen over het grote succes van hun gratis parkeerbeleid: “Ik begrijp niet dat andere steden van ons niveau dit niet doen.” Twee uur lang kan je gratis parkeren in de straten van Bilzen. Maar als we even gaan snuisteren op de website van de stad, krijgen we een completer beeld. Op de pagina “winkelen” worden we direct getrakteerd op mooie foto’s van wandelende shoppers en mensen badend in het zonlicht op een terrasje – hier is er geen auto te zien. De ronkende tekst draagt bij aan de verleiding:

“Bilzen is een historisch stadje aan de Demer waar u altijd wat beleeft. Cultuur en natuur vullen mekaar aan; handel en wandel gaan er hand in hand; het uitgaansleven in het algemeen en de zomerterrassen in het bijzonder hebben een grote aantrekkingskracht. Het onbetwistbare kloppend hart van Bilzen is de markt.  In Bilzen vind je een ideale mix van speciaalzaken en bekende ketens in en rond de winkelcentra De Klokke en De Commanderie.  Goed voor meer dan 45.000m² shopplezier.  Het centrum is een echte trekpleister voor zowel kooplustigen als dagjestoeristen.  In deze omgeving bruist het voortdurend van het leven: overdag komen hier honderden bezoekers van de vele diensten en shops en ’s avonds trekken de vele horecazaken ontelbare ‘stappers'.”  

En ja, er wordt in het groot geadverteerd dat je er gratis kan parkeren, als een mooie kers op de taart. Maar als ik moet kiezen tussen de kers of de taart, kies ik toch voor de taart…

Oké, ik kan me voorstellen dat de toverwoorden “gratis parkeren” een extra overtuigingsargument zijn voor shoppers die zich afvragen “waar zullen we vanmiddag eens heen rijden?”. En dat handelaren denken dat ze in een gemeente met gratis parkeren meer kans op een goede omzet zullen hebben. Maar dat je omgekeerd geen succesvol winkelaanbod in je stadscentrum kan uitbouwen zonder gratis parkeren, dat durf ik te betwijfelen.  Zo zet Mechelen, waar je in de straten van het centrum maximaal 2 uren betalend kunt parkeren, met succes in op het ondersteunen van starters met pop-up winkels in leegstaande panden waardoor het winkelaanbod diverser en interessanter wordt (het MEST-project). Wel overwegen ze om het gratis kwartiertje kort parkeren voor kleine boodschappen te verlengen naar een half uur, aldus burgemeester Bart Somers in de uitzending van Hautekiet vanochtend. Dat is wellicht een goed compromis.

Gratis parkeren is asociaal
Het is ondertussen voor iedereen wel duidelijk dat er zonder ingrijpen té veel auto’s rond rijden voor de beperkte ruimte die we in onze steden hebben. Terecht maken velen daarbij de kanttekening dat er vaak te weinig comfortabele en veilige alternatieven zijn. Daarom is het des te belangrijker dat steden investeren in duurzame vervoermiddelen die minder plaats innemen dan de auto en een kleinere of geen nefaste impact hebben op luchtkwaliteit, lawaai en kwaliteit van de ruimte.
Parkeerinkomsten worden dan ook best geïnvesteerd in duurzame alternatieven in plaats van ze in de “algemene kas” in te lijven. Zo is het ook voor iedereen duidelijk dat er sprake is van een herverdeling: de gebruiker met de grootste negatieve impact op ruimte en milieu betaalt voor het concurrentiëler maken van alternatieven met een positievere impact. De aanleg van wegen en parkeerterreinen wordt voor het grootste deel betaald uit algemene belastingsinkomsten, waar ook mensen die weinig autorijden of zich geen auto kunnen veroorloven aan bijdragen. Een langs de weg geparkeerde auto neemt 8 keer zoveel ruimte in beslag als een fiets in een fietsenrek. Een auto op een parkeerterrein neemt maar liefst 16 keer zoveel ruimte in. (fietsennaarhetwerk.nl) Schaarse ruimte die niet voor andere doeleinden gebruikt kan worden. Autorijden draagt ook heel wat bij aan de grote economische kost door inactiviteit (jaarlijks €80,4 miljard in Europa) en luchtvervuiling (jaarlijks €15 miljard in België). Als we rekening houden met die maatschappelijke kosten, krijgt de auto al decennialang een voorkeursbehandeling die hoe langer hoe moeilijker te verdedigen valt.

De taak van de overheid
Akkoord, een stad heeft een bloeiende lokale economie nodig en dient haar handelaren te ondersteunen. Maar daarbij mag zij haar overige taken niet over het hoofd zien, zoals daar zijn: een kwaliteitsvolle publieke ruimte inrichten waar plaats is voor iedereen en waken over de gezondheid van haar inwoners. Ook het kostenplaatje mag niet uit het oog verloren worden: gratis parkeren kost de stad Bilzen zo’n 750.000 à 950.000 per jaar (Het Belang van Limburg, 13/02/2016). Bovendien is het nog maar zeer de vraag of gratis parkeren dé oplossing is voor leegstand en een slabakkende lokale economie. De economische crisis en het toenemende succes van de e-commerce hebben in belangrijke mate bijgedragen aan de moeilijkheden. Is gratis parkeren dan wel meer dan een pleister op de wonde? Of om het met de woorden van ‘parkeerprof’ Giuliano Mingardo te zeggen: “Gratis parkeren kan niet concurreren met Zalando.” (Het Belang van Limburg, 13/02/2016)

Volgens de British Council of Shopping Centres zijn een goede mix van functies (winkels, horeca, entertainment, nachtleven, wonen) en het opbouwen van een uniek karakter essentiële ingrediënten voor het winkelcentrum van kleine en middelgrote steden. De strategische visie daarvoor moet van de plaatselijke overheid komen. Verkeerschaos en parkeerproblemen zijn daarbij uit den boze. Om voldoende parkeerkans te bieden, mag slechts 80% van de capaciteit ingenomen zijn. (www.mobielvlaanderen.be) Gratis parkeren kan het moeilijk maken om daaraan te voldoen.

Speel je eigen troeven uit
Het goede nieuws is dat onze stadscentra steeds populairder zijn als winkelbestemming. Wie iets specifieks nodig heeft, trekt daarvoor vaak naar het centrum van de stad waar hij/zij woont of werkt. Als we in andere steden gaan shoppen, doen we dat vooral in steden waar je meer kan beleven dan enkel winkelen en waar er voldoende leuke, meer speciale winkels zijn. Bereikbaarheid en parkeergelegenheid spelen vooral een rol in de aantrekkingskracht van shoppingcenters. (www.vlerick.com) Laat onze steden dus hun eigen troeven uitspelen, in plaats van te proberen om de troeven van de shoppingcenters te evenaren. Met andere woorden: bak een lekkere taart en vergeet die kers.

door Sarah Martens, Mobiel 21